مهر نماز

مهر نماز: سنتی دیرین در عبادات شیعیان

مهر نماز یک تکه خاک یا سنگ قالب‌زده است که شیعیان هنگام سجده در نماز، پیشانی خود را بر آن می‌گذارند. اگرچه سجده بر مهر ضروری نیست، اما استفاده از مهر برای سجده بخشی از سیره پیامبر اسلام (ص) و اهل بیت ایشان محسوب می‌شود. شیعیان بر این باورند که سجده بر خاک، سنگ و زمین، همانند پیامبر و اهل بیت، عملی صحیح است.

سجده بر مهر تربت امام حسین (ع)

فقهای شیعه بر این باورند که سجده بر تربت امام حسین (ع) مستحب است. از این رو، بسیاری از شیعیان از خاک کربلا یا دیگر مکان‌های مقدس، مهر نماز می‌سازند و در نمازهای خود از آن استفاده می‌کنند. برخلاف باور برخی وهابیان که ساخت و سجده بر مهر را بدعت می‌دانند، شیعیان مهر را همان خاک می‌دانند که برای راحتی دسترسی به شکل‌های مختلف قالب‌گیری شده است.

تاریخچه استفاده از مهر نماز

در صدر اسلام، مسلمانان در مساجد و خانه‌های خود بر زمین، خاک، شن و حصیرهای بافته‌شده از نخل خرما سجده می‌کردند. روایات مختلف از شیعه و اهل سنت نشان می‌دهند که پیامبر اسلام (ص) و صحابه‌اش نیز بر خاک و سنگ‌ریزه‌ها سجده می‌کردند. به مرور زمان، شیعیان برای سهولت در دسترسی به خاک و سنگ، این مواد را قالب‌گیری کردند و به تدریج استفاده از مهر در میان آنان فراگیر شد و به نمادی از شیعه تبدیل گردید.

انواع مهر نماز

مهر نماز از خاک و سنگ در اندازه‌ها و شکل‌های مختلف تهیه می‌شود. معمولاً این مهرها از تربت کربلا، مشهد و قم ساخته می‌شوند و بر آن‌ها نام خدا، پنج تن و یا دیگر ائمه حک می‌گردد. اگرچه سجده بر مهر لازم نیست، اما بر اساس فقه شیعه، سجده بر خاک یا سایر اجزای زمین (غیر از خوراکی و پوشاکی) بهترین گزینه است.

استفاده از مهر نماز در اماکن مقدس

برخی از مراجع تقلید در شرایط و مکان‌های خاص، مانند مسجد النبی و مسجدالحرام، سجده بر مهر را جایز ندانسته‌اند. دلیل این امر، انگشت‌نما شدن و ایجاد زمینه برای توهین به شیعیان، و همچنین برخلاف بودن با اصول تقیه و وحدت مسلمانان است.

نتیجه‌گیری

مهر نماز، با ریشه‌ای عمیق در تاریخ اسلام و شیعه، نمادی از اتصال به خاک و زمین و پیروی از سیره پیامبر و اهل بیت است. اگرچه استفاده از مهر در نماز الزامی نیست، اما بسیاری از شیعیان برای حفظ این سنت و کسب برکت، از آن استفاده می‌کنند. این مهرها از خاک تربت کربلا و دیگر مکان‌های مقدس ساخته می‌شوند و به عنوان یادگاری از ایمان و ارادت به امامان معصوم، در نمازهای شیعیان جایگاه ویژه‌ای دارند.